Leyla ile Mecnun” Nizamî Gencevî’nin meşhur “Hamse”sinin üçüncü kitabıdır. Genceli Nizamî halk arasında yayılagelen bu hikâyeyi kurgularken en küçük detayları dahi atlamamış, sanatın sert kanunları dairesinde işlemiş ve düzenli bir hâle getirmiştir. Nizamî, eserini oluştururken İbn-i Küteybe, Ebu Bekir Valibî ile Ebu’l-Ferec el-İsfahanî gibi Arap yazarlardan faydalansa da dağınık bir hâlde işlenen Leyla ile Mecnun hikâyesini kendi kültür hazinesiyle harmanlayarak ortaya özgün bir eser çıkarmıştır.
Nizamî, bu mesneviyi yazdıktan sonra “Leyla ile Mecnun” tüm dünyada tanınan bir öykü hâline gelmiştir. Bu öykünün bu denli sevilmesine asıl sebep Nizamî’nin güçlü kalemidir. Nizamî’nin yazdığı Leyla ile Mecnun; Türk, Arap, Fars ve Hint edebiyatlarında yazılmış olan ilk Leyla ile Mecnun mesnevisidir. O yüzden bu eser Nizamî’den sonra yazılmış olan bu kültürlerdeki tüm Leyla ile Mecnun mesnevilerinin kaynağını teşkil eder.
Günümüz Azerbaycan Türkçesine manzume olarak çevrilen eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının katkılarıyla anlamsa ve yapısallığına dokunulmadan Türkçeye uyarlanmıştır.